Het was kluizenaar Haesen die ter ere van Antonius van Padua in 1758 bij testament een hoogmis met preek stichtte op het feest van de heilige en een hoogmis op de dinsdag na de feestdag. De grote toeloop van bedevaartgangers had echter plaats op de laatste zondag van juni. Dan werd er het feest gevierd van St. Leonardus, de heilige kluizenaar uit de 6e eeuw. Op die zondag in juni trokken veel mensen uit Maastricht en omtrek ’s morgens vroeg, alleen of in groepen, naar de kluis op de heuvel. Die tocht werd de ‘Sjaasbergergank’ genoemd (‘gank’ = bedevaart). Er werd een hoogmis in de openlucht gehouden, waarna een uitbundige volkskermis plaats vond.
Voor de 213e keer vierden we in 2013 de Sjaasbergergank te, echter met een kleine aanpassing. We gaan de oude traditie “de Bedevaart” meer gestalte geven. In samenwerking met de Schutterij de Oude en Jonge Nobele van Valkenburg en de Harmonie van Walrams Genootschap vertrekt een processie vanaf de Drie Beeldjes of vanaf de kapel in Walem naar de Sjaasberg. Onderdeel is de Dialectmis, die feestelijk opgeluisterd wordt door zowel het koor alsook de harmonie van Walrams Genootschap i.v.m. hun 150 jarig bestaan.
Na afloop van de Heilige Mis hield de cultuur-gedeputeerde Noël Lebens een toespraak. Daarna overhandigde mevrouw Stroucken (directrice van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel erfgoed) de oorkonde en het bijbehorende logo aan de voorzitter van de Stichting Sjaasbergergank, de heer L. Pluijmen. Na de H. Mis werd de kermis geopend met kamerschoten door de Schutterij. De leden van buurtvereniging Walem stonden klaar om iedereen van een hapje en drankje te voorzien. Met het Rad van Avontuur konden weer prachtige prijzen gewonnen worden, geschonken door de Valkenburgse middenstand. Men streed om de beste schutter van de Sjaasbergergank, op onze dansvloer danste jong en oud op muziek van Rinus Hermsen. Voor de kinderen waren er naast het springkussen diverse oud-Limburgse en Vlaamse spellen en het Sjaasbergergank liaanhang kampioenschap. In onze expositietent voerden foto’s en andere attributen van het Martin Stevens fonds u terug in het verleden. Natuurmonumenten was met een informatiestand aanwezig.
De Natuurgids schonk in 2013 aandacht aan deze Sjaasbergergank.
